Uçak modelleri nasıl isimlendirilir konusunda merak edilenlere bu yazıdan ulaşabilirsiniz.
Uçakların tanımlanmasında ve isimlendirilmesinde uluslararası bir standart yoktur. Örneğin; havaalanlarının kodları ICAO tarafından standart olarak belirlenmektedir. Fakat uçaklarda her ülke veya üretici firma ürettiği uçaklara kendine göre isimlendirme yapmaktadır.Rus Yapımı Uçaklarda Uçak Modelleri Nasıl İsimlendirilir ?
Ruslar Sukhoi serisi savaş uçaklarında Su-2, Su-7, Su-9, Su-33, Su-34, Su-35, Su-57 gibi model numaraları kullanmaktadırlar. Benzer şekilde Rus Mikoyan firması Mig-1’den Mig-35’e kadar üretim sırasına göre isimlendirme yapmaktadır.
Tupolev firması tarafından üretimi yapılan uçaklara Tu-16, Tu-22, Tu-95, Tu-144 gibi model numaraları kullanılmıştır. Benzer şekilde Rus Antonov firması tarafından üretilen uçaklara An-124, An-225 gibi model numaraları verilerek isimlendirme yapılmıştır.
Dikkat edersiniz genellikle Ruslar uçaklarda üretici firmanın ilk iki harfine göre isimlendirme yapmıştır.Boeing Üretimi Uçaklarda Uçak Modelleri Nasıl İsimlendirilir ?
ABD uçak üretici firması Boeing 1950’lerde üretime başladığı yolcu uçaklarından önce askeri amaçlı da birçok uçak üretmiş olup bu uçaklara Boeing 1, Boing 2, Boeing 6D, Boeing 15, Boeing 81 gibi sırasıyla model numaraları verilmiştir.
Yolcu uçağı sınıfında Boeing’de 1950’lerden itibaren 7X7 şeklinde model numaraları kullanılmaya başlamıştır. Bunun tek istisnası Boeing 720 model numarası verilen yolcu uçağıdır. Boeing tarafından üretilen jet motorlu ilk yolcu uçağı olan Boeing 707 ile ilk olarak uygulanmaya başlayan numaralandırma sisteminde, günümüze kadar sırasıyla 717, 727, 737, 747, 757, 767, 777, 787 olarak model numaraları kullanılmaya devam etmiştir. Şimdilik sadece Boeing 797 model numarası kulanılmamıştır.
Boeing Üretimi Uçaklarda Kullanılan Müşteri Numaraları
Boeing tarafından üç rakamdan oluşan model numarasından her bir modelin içinde seri numarası olarak üç basamaklı kodlar kullanılmıştır. Örneğin; B747-400, B777-300 gibi Boeing 747 modelinin 400 serisi, Boeing 777 modelinin 300 serisi gibi.. Bu seri kodunun son iki hanesinde her bir müşteriye tahsis edilmiş kodlar ile tanımlama yapılmıştır.
Örneğin, Türk Hava Yolları için F2 kodu tahsis edilmiştir. Yani Boeing 747-400 serisi bir uçak Türk Hava Yolları tarafından satın alındığında o uçağın kodu Boeing 747-4F2 olacaktır. Boeing’ten Türk Hava Yolları tarafından satın alınan uçak ilerleyen süreçte bir başka havayoluna satılsa bile aynı kod kullanılmaya devam edilmektedir. Boeing 2016 yılına kadar uyguladığı müşteri kodu sistemine Boeing 787 Dreamliner ile son vermiştir. Diğer modellerin aksine 787 model uçaklarda seri numarası tek haneli seri numrası ile ifade edilmektedir. Örneğin; B787-8 gibi.. Eski bir modele yeni seri numaralı bir uçak üretildiğinde de 2016 yılından sonra tek haneli olarak seri numarası verilmeye başlamıştır. Örneğin; B747-8 gibi..Boeing Üretimi Uçaklarda Kullanılan İlave Kodlar
Model numarasının sonunda ilave kodlar da kullanılmaktadır. B777-300 ER, B777F gibi kodlar uçağa ilişkin özel durumları belirtmek için kullanılmaktadır.
ER “Extended Range- Uzatılmış menzil” (777-300ER), LR “Long Range-Uzun menzil” (777-200LR), F “Freighter-Kargo Uçağı” (747-400F), C “Convertible-Yolcu uçağından kargo uçağına dönüştürülebilir” (727-100C), M “Combi – aynı anda hem yolcu hem de kargo taşıyabilen” (757-200M) Orijinalinde yolcu uçağı olarak üretilen fakat boeing tarafından kargo uçağına dönüştürülen uçaklara BCF “Boeing Converted Freighter” (747-400BCF) ilave kodları kulllanılmaktadır.Airbus Üretimi Uçaklarda Uçak Modelleri Nasıl İsimlendirilir ?
Avrupalı uçak üretici firması Airbus 3XX şeklinde model numaraları kullanmaktadır.
Airbus tarafından ilk üretilen Airbus 300 modeli sonrasında üretilen uçaklarda 300 serisine devam edilmiştir. İlk Airbus uçağı 300 yolcu kapasitesine sahip olduğu için A300 olarak isimlendirilmiştir. A310, A320, A330, A340, A350 ve A380 olarak isimlendirilmeye devam edilmiştir. Dünyanın en büyük yolcu uçağı ünvanına sahip A380 isminden önce 360 ve 370 serileri kullanılmadan 380 model numarası kullanılmaya başlamıştır. Bunun birkaç sebebinin olduğu ifade edilmektedir. İlk olarak en hızlı büyüyen havacılık pazarı konumundaki Asya’da özellikle Çin’de 8 harfinin uğur ve şansı ifade ettiği inancı bu seçimde etkili olmuştur. İkinci olarak uçak seri numaraları verilirken büyüklükleri ve kapasitelerinde artışlar yaşanmaktadır. A380, A340’ın yolcu kapasitesinin yaklaşık iki katı kapasiteye ulaştığı için A340’tan sonra iki katını ifade etmek için A380 isminin kullanılmasının daha etkili olacağı değerlendirilmiştir.Airbus Askeri Uçak Modelleri Nasıl İsimlendirilir ?
Airbus askeri havacılık alanında da uçak üretimine başlamış, bu alanda ürettiği uçaklarda 400 serisini kullanmaya başlamıştır.
Airbus tarafından üretilen askeri nakliye uçağı A400M ismi de buradan gelmektedir. Ülkemizde de kullanılmaya başlayan A400M uçaklarının açılımı Airbus 400 Military’nin kısaltılmasıdır.Airbus 2XX Serisi Uçaklar
Airbus, Kanadalı uçak ve tren üreticisi Bombardier’in geliştirdiği C Serisi uçak üretim programını satın alarak bu uçakta A2XX serisini kullanmaya başladı.
110 koltuk kapasiteli Bombardier CS100, A220-100 olarak isimlendirilirken, 130 koltuk kapasiteli Bombardier CS300, A220-300 olarak belirlendi.Askeri Uçak Modelleri Nasıl İsimlendirilir ?
Ülkemizde savaş uçağı olarak genellikle ABD yapımı uçaklar kullanılmaktadır. ABD yapımı uçaklar F-4, F-5, F-16, C-130, C-160, T-37, T-38, KC-135 gibi isimlerle anılmaktadır.
Havacılığın ilk yıllarında ABD’de kara, deniz ve hava kuvvetlerinde farklı kodlar kullanılmaktaydı. 1962 yılında ABD Savunma Bakanlığı tarafından kuvvetlerin kulllandıkları sistemler birleştirilerek ortak bir isimlendirme sisteminin kullanılmasına karar verildi.Bu sisteme göre tire işaretinin hemen solunda yer alan harf “Temel Görev Kodu”nu ifade etmektedir. Tire işaretinin sol tarafından ikinci harf ise “Modifiye Görev Kodu”nu ifade etmektedir.
Görev Kodları A’dan Z’ye kadar tanımlanmıştır. Örneğin; B-Bomber/Bombardıman, C-Cargo/Kargo, F-Fighter/Savaş Uçağı, K- Tanker uçağını ifade etmektedir. Sadece K ile başlayan uçak yoktur. Genellikle bir başka uçağın modifiye edilmesi ile elde edilmektedir. C-135 uçağı modernize edilerek KC-135 olarak tanker uçağına dönüştürülmüştür. R-Keşif uçağıdır. F- uçağı keşif için gerekli faydalı yükler ve sistemler eklenerek RF-4 olarak modernize edilmiştir. T-Trainer/Eğitim Uçağı, ülkemizde Hava Kuvvetlerinde yıllarca eğitimlerde kullanılan uçak tipleri T-37 ve T-38 modelleridir.Tire işaretinin sağındaki ilk rakam dizayn numarasını ifade etmektedir. Genellikle üretim sırasına göre F-1, F-2, F-3, F-4, F-5, …, F-15, F-16 olarak sırayla numaralandırılmaktadır.
En sağda yer alan seri harfi ise o hava aracının farklı versiyonlarını ifade etmek için kullanılmaktadır. Örneğin; F-16C tek kişilik uçakları, F-16 D çift kişilik uçakları ifade etmektedir.